Awi téh ngaran salahsahiji tutuwuhan anu saban leunjeurna diwengku ku sababaraha ruas, buleud, kulitna heuras sarta buluna mérang. Sabagéan awi di antara dua buku disebut saruas. Aya anu sok nyebut "Ruas Bungbas". Maksudna téh ruas anu buku-bukuna dipiceun, jadi ngolowong kawas songsong. Anu panjang ruasanana disebut "lantas". Demi anu pondok ruasanana mah disebutna téh "Béké".

Iwal ti beunghar ku pungsi atawa kagunaan, awi ogé kaasup tutuwuhan anu beunghar ku ngaran. Geura baé, aya sawatara ngaran awi, anu dipikawanoh ku balaréa. Contona awi tali, awi gombong, Awi haur, awi tamiang, awl hideung, awi bitung, awi surat, jeung awi ater. Tumuwuhna awi ngaliwatan sirung anu sok disebat disebut rebung atawa iwung.

Eta sirung-sirung téh tumuwuh ngariung, kalayan sok disebut sadapuran. Ari sadapuran téh diwengku ku puluhan tangkal awi.

Baca Juga: 9 Sifat dan Kebiasaan Orang Sunda, Benarkah Tidak Suka Merantau?

2. Ngajénan Jasa Para Pahlawan

Radén Dewi Sartika téh pahlawan nasional wanoja ti tatar Sunda. Kungsi nyuprih pangarti di Eerste Klasse Inlandsche School, Bandung. Lahir di Bandung, 4 Désémber 1886. Pangna hareupna maké Radén, lantaran Déwi Sartika lahir ti kalangan ménak Priangan. Ramana Radén Rangga Somanagara, kungsi nyangking kalungguhan jadi Patih Bandung, satingkat handapeun bupati. Déwi Sartika téh turunan kalima Bupati Bandung Tumenggung Ardikusumah (1681-1704), Ibuna nyaéta Radén Ayu Rajapermas, puteri Bupati Bandung R.A. Wiranatakusumah IV (1846-1874)

Taun 1904, Radén Déwi Sartika ngadegkeun sakola husus pikeun wanoja anu dingaranan Sakola Istri. Ku ayana kamajuan Sakola Istri, anu dirojong ku pakumpulan anu dingaranan Kautamaan Istri, antukna dina taun 1910, sakolana ganti ngaran jadi Sakola Kautamaan Istri. Radén Déwi Sartika berjuang ngangkat harkat, martabat, jeung dara 2 kaum wanoja anu dihontal ngaliwatan atikan di sakola. Dina mangsa harita mah, wanoja téh dianggap teu penting nyuprih pangarti di sakalaan formal. Matakna, naon rupa nu dilakukeun ku Déwi Sartika téh mimitina mah loba nu nganggap anéh, teu saeutik ogé nu ngahalang- halang.

3. Hirup Berseka

Lamun urang hayang séhat, dina kahirupan sapopoé kudu dibiasakeun berséka. Ari berséka téh nyaéta titén kana kaberesihan awak jeung kaberesihan lingkungan. Misalna, mandi dua kali sapoé. Mandi gé henteu mandi oray, asal baseuh, atawa lantis caina baé. Tapi kudu ngaruru, sarta maké sabun mandi. Ngosok huntu kudu bener carana, maké sikat gigi jeung odol. Ulah dapon disikat wungkul.

Lian ti kudu miara kaberesihan diri, kaberesihan lingkungan tempat cicing gé mangaruhan pisan kana kaséhatan diri urang. Saupama lingkungan urang kotor, tangtu kaséhatan ogé bakal kapangaruhan. Misalna, imah nu teu maké péntilasi, bakal mangaruhan kana napas jalma nu nempatanana. Bisa jadi éta jalma bakal boga panyakit paru-paru. Nu leuwih parna ti éta, bisa katarajang panyakit TBC.

Baca Juga: 17 Pupuh Sunda dan Contohnya, Lengkap Guru Wilangan dan Guru Lagu

Demikian contoh artikel bahasa Sunda beragam tema. Semoga bermanfaat!

Baca berita update lainnya dari Sonora.ID di Google News